Stomatologia Współczesna
nr 2, 2024
TREŚĆ
Streszczenia artykułów
10-13 Praca kazuistyczna
Emilia Milczarek, Renata Górska
Liszaj płaski – stan uzupełnień obecnych w jamie ustnej a nasilenie zmian na błonie śluzowej. Opis przypadku
Lichen planus – the condition of restorations present in the oral cavity and the severity of lesions in the oral mucosa. Case report
Słowa kluczowe: liszaj płaski, ceramiki stomatologiczne, metale stomatologiczne, uzupełnienia protetyczne, higiena jamy ustnej, leczenie interdyscyplinarne
Key words: lichen planus, dental ceramics, dental metals, prosthetic devices, oral hygiene, interdisciplinary treatment
Streszczenie
Liszaj płaski (lichen planus, LP) jest przewlekłą, niezakaźną chorobą dotyczącą głównie skóry. Rzadziej dotyczy również błon śluzowych. Postać ograniczona wyłącznie do błony śluzowej jamy ustnej (oral lichen planus, OLP) jest spotykana najrzadziej. Symptomy OLP najczęściej rozwijają się między 30 a 65 r.ż., nieznacznie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Opisywano pojedyncze przypadki również u dzieci i młodzieży. Etiologia choroby wciąż pozostaje nieznana. Objawy powstają na skutek reakcji przeciwko nieznanemu antygenowi w błonie podstawnej nabłonka. Eliminacja czynników potencjalnie drażniących, jak ostre brzegi zębów, nieprawidłowe uzupełnienia protetyczne, wypełnienia, amalgamaty i inne metale z jamy ustnej, a także wdrożenie optymalnej higieny jamy ustnej wydają się wobec tego odgrywać niezmiernie ważną rolę w procesie leczenia i łagodzenia dolegliwości bólowych spowodowanych obecnością zmian LP w jamie ustnej.
Abstract
Lichen planus is a chronic, non-infectious disease that mainly affects the skin. It also affects the mucous membranes less frequently. The form limited only to the oral mucosa (oral lichen planus) is the least common. OLP symptoms most often develop between the ages of 30 and 65, slightly more often in women than in men. Isolated cases have also been reported in children and adolescents. The etiology of the disease is still unknown. The symptoms arise from a reaction against an unknown antigen in the basal membrane of the epithelium. The elimination of potentially irritating factors, such as sharp tooth edges, abnormal prosthetic restorations, fillings, amalgams and other metals from the oral cavity, as well as learning and the emphasis on maintaining optimal oral hygiene seem to play an extremely important role in the process of treating and alleviating pain caused by the presence of OLP lesions.
14-19 Praca przeglądowa
Sara Shamsa-Nieckula, Agata Tułecka
Biżuteria w jamie ustnej – ewolucja trendów
Oral jewelry – the evolution of trends
Kluczowe słowa: biżuteria nazębna, tatuaże dentystyczne, piercing jamy ustnej, moda
Key words: dental jewelry, dental tattoos, oral piercing, fashion
Streszczenie
Ludzie mają niezliczone pomysły na to, jak upiększyć samych siebie, a potrzeba ta w obecnym świecie wydaje się być nie do zaspokojenia. Piercing, tatuaże czy nowe fryzury to tylko niektóre sposoby na wystylizowanie swojego wizerunku. Zmiany dotyczące wyglądu uzębienia były praktykowane przez wieki i nadal są wykonywane. Biżuteria stosowana w jamie ustnej, dawniej jako część rytuałów religijnych i tradycji, teraz traktowana jest jako element mody i zyskuje coraz większą popularność u młodzieży i młodych dorosłych. Należą do niej m.in. diamenty nazębne, złote korony, szyny nazębne, tatuaże, kolczyki zębowe oraz piercing tkanek miękkich. Mimo, że biżuteria jest noszona ze względów estetycznych, to nie należy zapominać o negatywnych skutkach jej użytkowania, takich jak zwiększona akumulacja płytki nazębnej, zwiększona częstość występowania zapaleń dziąseł i recesji dziąsłowych, próchnica czy ograniczona artykulacja. Ważną rolą lekarza dentysty jest informowanie pacjenta, jak bezpiecznie użytkować biżuterię w jamie ustnej oraz jakie jest potencjalne ryzyko z tym związane.
Abstract
People have innumerable ways to beautify themselves, a need that in today’s world seems unquenchable. Piercings, tattoos or new haircuts are just some of the ways to style one’s image. Dental alterations have been practiced for centuries and are still done today. Oral jewelry, formerly part of religious rituals and traditions, is now considered as fashion item and is becoming more popular among teenagers and young adults. This includes dental diamonds, gold crowns, dental grills, tattoos, dental and oral piercings. Although jewelry is worn for aesthetic reasons, there are several negative effects arising from its use. These negative effects include but are not limited to accumulation of dental plaque, increased incidence of gingivitis and gum recession, caries and limited articulation. A crucial role of the dentist is to inform the patient of these potential consequences and how to care for and maintain said jewellery to mitigate these negative effects.
20-23 Praca przeglądowa
Ewa Żurakowska, Patryk Salachna, Natalia Winnik, Łucja Kula, Agata Erbel
Uszkodzenie struktur nerwowych podczas chirurgicznego usuwania dolnych trzecich zębów trzonowych – przegląd piśmiennictwa
Damage to nerve structures during surgical removal of third lower molars – a review of the literature
Słowa kluczowe: ekstrakcja, trzeci trzonowiec, nerw zębodołowy dolny, czynniki ryzyka, powikłania
Key words: extraction, third molar, inferior alveolar nerve, risk factors, postoperative complications
Streszczenie
Usuwanie dolnych trzecich zębów trzonowych niejednemu lekarzowi dentyście przysporzyło sporo trudności. Istnieje wiele uwarunkowań, zależnych zarówno od pacjenta, jak i od zmienności morfologicznej trzecich dolnych zębów trzonowych, które wpływają na stopień trudności wykonania ekstrakcji. W celu przeprowadzenia zabiegu z jak najmniejszą liczbą powikłań, ważne jest zarówno doświadczenie lekarza, jak i jego umiejętności. Dużą rolę odgrywa również odpowiednia diagnostyka i określenie położenia zęba w kości, co jest możliwe dzięki wykorzystaniu tomografii stożkowej (CBCT), która pozwala na trójwymiarowe obrazowanie struktur anatomicznych. Stopień trudności ekstrakcji zależy m.in. od położenia zęba oraz jego bliskości w stosunku do kanału żuchwy.
Abstract
The extraction of lower third molars has caused many a dentist a lot of difficulty. There are many conditions, depending on both the patient and the morphological variability of the lower third molars, which affect the degree of difficulty of performing the extraction procedure. In order to perform the procedure with as few complications as possible, both the doctor’s experience and skill are important. Adequate diagnosis and determination of the position of the tooth in the bone also play a major role, which is possible through the use of CBCT (Cone Beam Computed Tomography) tomography, which allows three-dimensional imaging of anatomical structures. The degree of difficulty of extraction depends, among other things, on the position of the tooth and its proximity to the mandibular canal.
24-29 Praca przeglądowa
Jakub Fiegler-Rudol, Wojciech Niemczyk, Anna Zawilska
Rys historyczny cementów glassjonomerowych – przegląd piśmiennictwa
Historical outline of glass ionomer cements – review of the literature
Słowa kluczowe: stomatologia, cementy, stomatologia dziecięca
Key words: dentistry, cements, paediatric dentistry
Streszczenie
Glassjonomery odegrały kluczową rolę w rozwoju nowoczesnej stomatologii zachowawczej. Celem pracy jest podsumowanie historii tego niezwykłego materiału, począwszy od eksperymentów w latach 70. XX wieku po rozwój modyfikowanych glassjonomerów. Ich wyraźna przewaga nad tradycyjnymi cementami amalgamatowymi i silikonowymi doprowadziła do ich powszechnego stosowania w szerokim spektrum zastosowań. Glassjonomery przylegają do tkanek twardych zęba, zmniejszając w ten sposób utratę tkanek zęba przy opracowaniu. Pomimo utraty znaczenia w wielu dziedzinach stomatologii na rzecz materiałów kompozytowych, nadal odgrywają one ważną rolę w stomatologii dziecięcej i krajach rozwijających się. Ich stosowanie jest nadal powszechne również u osób z wysokim ryzykiem próchnicy.
Abstract
Glass ionomers have been critical in the development of modern restorative dentistry. From initial experiments in the 1970s to the development of modified glass ionomers, this paper intends to summarise the history of this remarkable restorative material. Their notable superiority over the traditional amalgam and silicone cements led to their widespread use and wide array of applications. Glass ionomers adhere to hard tooth tissue, thereby reducing the amount of cavity preparation required before application. Despite losing significance in many fields of dentistry to composite materials, they continue to be important in paediatric dentistry and in developing countries. Their application is also still common in individuals with a high risk of caries.
30-35 Praca przeglądowa
Patryk Salachna, Natalia Winnik, Ewa Żurakowska, Łucja Kula, Agata Erbel
Estetyczne materiały złożone w dentystyce – analiza opracowań
Aesthetic composite materials in dentistry – analysis of studies
Słowa kluczowe: materiały złożone, kompozyty, bulk fill, flow, estetyka
Key words: composed materials, composites, bulk fill, flow, aesthetic
Streszczenie
Tematyka pracy dotyczy przeglądu, charakterystyki i zastosowania różnego rodzaju kompozytów, które wiodą prym we współczesnej stomatologii. Omawiane materiały posiadają korzystną estetykę, są wytrzymałe i odporne na ścieranie, ich właściwości fizyczne mogą różnić się między sobą, zależnie od typu. Zastosowanie znajdują głównie w stomatologii zachowawczej oraz protetyce stomatologicznej, m.in. do korekty kształtu zębów filarowych, cementowania prac stałych oraz tymczasowych. Dodatkowo podgrzanie materiałów złożonych umożliwia modyfikacje ich właściwości fizycznych, a co za tym idzie dodatkowe zastosowania zarówno w stomatologii odtwórczej jak i protetyce.
Abstract
The subject of this paper is a review, characterization and application of various types of composites, which are leading the way in modern dentistry. The materials in question have favorable aesthetics, are durable and abrasion-resistant, their physical properties can vary from one type to another. They are mainly used in restorative dentistry and dental prosthodontics for, among other things, correcting the shape of pillar teeth, cementing permanent and temporary works. In addition, heating of composite materials allows modification of their physical properties, and thus additional applications in both restorative dentistry and prosthodontics
36-40 Praca przeglądowa
Faustyna Nieroda, Paweł Zaborowski
Zalety klinicznego wykorzystania kompozytów bulk-fill – przegląd piśmiennictwa
Advantages of clinical use of bulk-fill composites – a literature review
Słowa kluczowe: bulk-fill, materiały kompozytowe, materiały wypełniające, zalety kliniczne, skuteczność kliniczna, stomatologia zachowawcza
Key words: bulk-fill, Composite resin, dental filling material, advantages of clinical use, clinical efficiency, restorative dentistry
Streszczenie
Celem prezentowanej pracy jest przegląd i analiza zalet klinicznego wykorzystania kompozytów żywicznych bulk-fill, stanowiących nowoczesne rozwiązanie w stomatologii restauracyjnej. W oparciu o przegląd piśmiennictwa, wyselekcjonowano dwanaście publikacji z bazy PubMed, dotyczących badań z lat 2019–2023, które koncentrowały się na różnorodnych aspektach stosowania tych materiałów, w tym na ich mniejszym skurczu i stresie polimeryzacyjnym, jakości marginalnej, wytrzymałości, okresie użytkowania, efektywności klinicznej, stabilności koloru oraz skróceniu czasu pracy. Kompozyty bulk-fill oferują znaczące korzyści w porównaniu z tradycyjnymi kompozytami, w tym możliwość aplikacji w grubych warstwach do 4-5 milimetrów bez negatywnego wpływu na skurcz polimeryzacyjny, co skutkuje zmniejszeniem czasu zabiegu oraz poprawą efektywności klinicznej. Ponadto charakteryzują się one dobrą jakością brzeżną i adaptacją, co przyczynia się do długotrwałości wypełnień i minimalizacji ryzyka powstawania próchnicy wtórnej. Mimo iż kompozyty typu bulk-fill są stosunkowo nową grupą materiałów odtwórczych, ich udokumentowane zalety wskazują na potencjalne znaczenie w przyszłości stomatologii odtwórczej. Jednakże podkreśla się potrzebę dalszych badań, aby pełniej zrozumieć długoterminowe efekty ich stosowania oraz zoptymalizować techniki aplikacji w praktyce klinicznej.
Abstract
The purpose of this study is to review and analyze the advantages of clinical use of bulk-fill resin composites, which represent a modern solution in restorative dentistry. Based on a literature review, twelve publications from the PubMed database, concerning studies from 2019 to 2023, were selected. These studies focused on various aspects of using these materials, including their reduced shrinkage and polymerization stress, marginal quality, durability, service life, clinical efficacy, color stability, and reduced working time. Bulk-fill composites offer significant benefits compared to traditional composites, including the ability to apply in thick layers up to 4-5 millimeters without a negative impact on polymerization shrinkage, resulting in reduced time of the dental visit and improved clinical efficiency. Additionally, they are characterized by good marginal quality and adaptation, contributing to the longevity of fillings and minimizing the risk of secondary caries. Although bulk-fill composites are a relatively new group of restorative materials, their documented advantages indicate their potential significance in the future of restorative dentistry. However, further research is emphasized to fully understand the long-term effects of their use and to optimize application techniques in clinical practice.
41-45 Praca przeglądowa
Patryk Salachna, Natalia Winnik, Ewa Żurakowska, Łucja Kula, Agata Erbel5
Leczenie nadwrażliwości zębiny – przegląd piśmiennictwa
Treatment of dentin hypersensitivity – a review of the literature
Słowa kluczowe: nadwrażliwość zębiny, kanaliki zębinowe, znoszenie nadwrażliwości, fluor, lasery
Key words: dentin hypersensitivity, dentinal tubules, desensitization, fluoride, lasers
Streszczenie
Nadwrażliwość zębiny jest coraz częstszym problemem, z którym borykają się pacjenci w praktycznie każdym przedziale wiekowym. Na etiologię składa się wiele czynników, począwszy od nadwrażliwości pozabiegowej, przez ubytki niepróchnicowego pochodzenia i w końcu recesje dziąseł. We współczesnej stomatologii mamy szeroką gamę produktów leczniczych, które możemy podzielić na tymczasowe, do których zaliczamy wszelkie preparaty chemiczne, stosowane w leczeniu nieinwazyjnym, jak i metody permanentne (długoczasowe), takie jak laseroterapia czy zabiegi z dziedziny periodontologii. Dobór odpowiedniej metody leczenia zależy od konkretnego przypadku klinicznego, a także od doświadczenia i umiejętności lekarza przeprowadzającego leczenie.
Abstract
Dentin hypersensitivity is an increasingly common problem faced by patients of virtually every age range. The etiology consists of a number of factors ranging from post-operative hypersensitivity to cavities of non-carious origin and finally exposed tooth necks. In modern dentistry we have a wide range of treatment products, which we can divide into temporary ones, which include all chemical preparations, used in non-invasive treatment, as well as permanent (long-term) methods such as laser therapy or periodontal treatments. The selection of the appropriate treatment method depends on the specific clinical case, as well as the experience and skills of the treating physician.
46-50 Praca przeglądowa
Adam Skowron
Problem leczenia przymusowego a autonomia pacjenta
The problem of involuntary treatment and patient autonomy
Słowa kluczowe: autonomia pacjenta, leczenie przymusowe, etyka lekarska, aksjologia
Key words: patient autonomy, involuntary treatment, medical ethics, axiology
Streszczenie
Artykuł podejmuje zagadnienie leczenia przymusowego wobec wartości, jaką jest autonomia pacjenta. W pierwszej części zagadnienie to jest analizowane wobec porządku prawnego, w drugiej – wobec porządku etyczno-aksjologicznego. Całość zakończona jest podsumowaniem.
Abstract
The article addresses the issue of involuntary treatment in the face of the value of patient autonomy. In the first part, the issue is analysed in relation to the legal order; in the second part, it is analysed in relation to the ethical-axiological order. The whole is concluded with a summary.
