Stomatologia Współczesna
nr 3, 2023
TREŚĆ
PRACE NAUKOWO-BADAWCZE NAUKI O ZDROWIU
Leczenie szpitalne torbieli jamy ustnej w Polsce w latach 2009-2021
Bożena Moskalewicz, Paweł Goryński, Katarzyna Lewtak, Aleksandra Kanecka
PROFILAKTYKA
Ocena wiedzy na temat profi laktyki próchnicy zębów wśród rodziców dzieci młodszych zgłaszających się do lekarza rodzinnego
Anna Michalkiewicz, Sara Shamsa-Nieckula, Justyna Grudziąż-Sękowska
Ocena poziomu wiedzy pacjentów leczonych ambulatoryjnie na temat jaskry pierwotnej otwartego kąta
Maja Bielecka-Kowalska, Anna Bielecka-Kowalska
PRACE PRZEGLĄDOWE STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA
Blokada nerwu językowo-gardłowego jako terapia odruchu wymiotnego
Jakub Fiegler-Rudol, Wojciech Niemczyk, Stanisław Niemczyk, Dawid Hochuł, Anna Zawilska
ENDODONCJA
Wypełnianie kanałów korzeniowych z zastosowaniem nowoczesnych materiałów bioceramicznych
Julia Janus, Katarzyna Olczak
ETYKA LEKARSKA
Etyka lekarska w epoce wiktoriańskiej. Kodeks Jukesa de Styrapa
Adam Skowron
INFORMACJE ZAWODOWE STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA
Looking beyond the shade guide: the aesthetic power of true opalescence
Javier Tapia Guadix, Annelies Van Ende
Regulamin ogłaszania prac w „Stomatologii Współczesnej”
Streszczenia artykułów
8-14 Praca naukowo-badawcza
Bożena Moskalewicz, Paweł Goryński, Katarzyna Lewtak, Aleksandra Kanecka
Leczenie szpitalne torbieli jamy ustnej w Polsce w latach 2009-2021
Hospital treatment of cysts of oral region in Poland from 2009 to 2021
Słowa kluczowe: torbiele jamy ustnej, epidemiologia, nierówności w zdrowiu, hospitalizacja
Key words: cysts of oral region, epidemiology, health inequities, hospitalization
Streszczenie
Celem pracy było oszacowanie częstości leczenia szpitalnego torbieli okolicy jamy ustnej we wszystkich szpitalach w Polsce w wybranych latach: 2009, 2019 i 2021, opis struktury wieku i płci hospitalizowanych pacjentów oraz długości pobytu w szpitalu, a także skutków leczenia szpitalnego w kategoriach trybu wypisu ze szpitala.
Dane o hospitalizacjach pochodzą z Ogólnopolskiego Badania Chorobowości Szpitalnej Ogólnej prowadzonego przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie w ramach Programu Badań Statystycznych Statystyki Publicznej.
Liczba hospitalizowanych przypadków torbieli jamy ustnej w polskich szpitalach wzrastała w okresie 2009-2021. Charakterystyka demograficzna tej grupy pacjentów jest w przybliżeniu taka sama, jak w innych aktualnych doniesieniach.
Przyszłe prospektywne opracowania dotyczące hospitalizacji torbieli jamy ustnej powinny uwzględniać takie cechy jak: płeć, wiek, miejsce zamieszkania, ale także poziom kompetencji zdrowotnych pacjenta i diagnozę potwierdzoną za pomocą badań histologiczno-patologicznych.
Abstract
The purpose of this study was to estimate the frequency of hospital treatment of cysts of the oral region in all hospitals in Poland in selected years: 2009, 2019 and 2021, to describe the age and gender structure of hospitalized patients and the length of hospital stay, as well as the effects of hospital treatment in terms of hospital discharge mode.
Data on hospitalizations come from the of the Nationwide General Hospital Morbidity Study carried out in the National Institute of Public Health NIH-National Research Institute in Warsaw within the framework of the Programme of Statistical Surveys of Official Statistics
The number of hospitalized cases of oral cysts in Polish hospitals increased between 2009 and 2021. The demographic characteristics of hospitalized patients are approximately the same as in other authors’ studies.
Future prospective studies on hospitalizations due to cysts of oral region should take into account such patients’ characteristics as gender, age, place of residence, but also health literacy level and diagnosis confirmed by histopathological examination.
15-22 Praca naukowo-badawcza
Anna Michalkiewicz, Sara Shamsa-Nieckula, Justyna Grudziąż-Sękowska
Ocena wiedzy na temat profilaktyki próchnicy zębów wśród rodziców dzieci młodszych zgłaszających się do lekarza rodzinnego
Assessing knowledge of dental caries prevention among parents of younger children presenting to a family physician
Słowa kluczowe: choroba próchnicowa, profilaktyka, świadomość społeczna
Keywords: caries disease, prevention, public awareness
Streszczenie
Wstęp. Próchnica zębów stanowi istotny problem zdrowia publicznego w Polsce i dotyka ponad 1/3 światowej populacji. Według danych MZ z lat 2016-2020 próchnica dotyczy ponad 41,1% dzieci w wieku 3 lat, 76,8% dzieci w wieku 5 lat i ponad 94% młodzieży w wieku 15 lat. Według WHO, próchnica wczesnego dzieciństwa jest problemem ogólnoświatowym z częstością występowania na poziomie 60-90%.
Cel. Badanie miało na celu (1) poznanie stanu wiedzy osób dorosłych – rodziców dzieci na temat zdrowia jamy ustnej oraz (2) ustalenie źródeł posiadanej wiedzy.
Materiał i metody. Przeprowadzone badanie miało charakter ankiety adresowanej do rodziców dzieci objętych opieką czterech placówek podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) w województwie mazowieckim (dwóch miejskich i dwóch wiejskich). W badaniu wykorzystano autorski kwestionariusz, który zawierał pytania dotyczące higieny jamy ustnej, źródeł wiedzy respondentów oraz ich cech demograficznych. Liczba rodziców uczestniczących w ankiecie wyniosła 178. Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej z wykorzystaniem testu chi-kwadrat dla rozkładów z uwagi na cechy takie jak: płeć, wiek, wykształcenie oraz miejsce zamieszkania respondentów, przy poziomie istotności statycznej p = 0,05.
Wyniki. Prawie wszyscy ankietowani wiedzą, że dieta ma znaczenie w profilaktyce próchnicy zębów u dziecka. Większą wiedzę na temat wpływu słodkich napojów oraz słodkich przekąsek na rozwój próchnicy miały kobiety i osoby z wyższym wykształceniem. Większość badanych stwierdziła, że brak higieny jamy ustnej wpływa niekorzystnie na stan zębów. W pytaniach dotyczących stosowania pasty z fluorem oraz wieku, do którego w szczotkowaniu zębów powinien pomagać rodzic, odsetek nieprawidłowych odpowiedzi był znacznie wyższy. Podstawowym źródłem informacji o zdrowiu jamy ustnej dzieci jest lekarz dentysta oraz Internet. Jednakże co piąty ankietowany pozyskuje wiedzę od lekarza rodzinnego/pediatry lub rodziny/znajomych.
Wnioski. Wiedza rodziców dzieci przedszkolnych dotycząca profilaktyki próchnicy nie jest w pełni zadowalająca. Konieczna jest poprawa strategii informacyjnej oraz aktualizowanie wiedzy lekarzy rodzinnych i pediatrów.
Abstract
Introduction. Dental caries is a significant public health problem in Poland and affects more than 1/3 of the world’s population. According to data from the Ministry of Health from 2016-2020, dental caries affects more than 41.1% of children aged 3, 76.8% of children aged 5 and more than 94% of adolescents aged 15. According to the WHO, early childhood caries is a worldwide problem with a prevalence of 60-90%.
Purpose. The study aimed to (1) find out the state of knowledge of adults – parents of children about oral health and (2) determine the sources of their knowledge.
Material and methods. The survey conducted was a questionnaire addressed to parents of children under the care of four primary health care (PHC) facilities in the Mazovia Province (two urban and two rural). The study used an original questionnaire that included questions about oral hygiene, respondents’ sources of knowledge and their demographic characteristics. The number of parents participating in the survey was 178. The results were statistically analyzed using the chi-square test for distributions due to characteristics such as gender, age, education and place of residence of the respondents, with a statistical significance level of p = 0.05.
Results. Almost all respondents know that diet is important in the prevention of tooth decay in children. Women and those with higher education were more knowledgeable about the impact of sugary drinks and sweet snacks on the development of caries. The majority of respondents said that lack of oral hygiene adversely affects the condition of teeth. In questions about the use of fluoride toothpaste and the age to which a parent should assist in tooth brushing, the percentage of incorrect answers was much higher. The primary source of information about children’s oral health is the dentist and the Internet. However, one in five respondents obtains knowledge from their family doctor/pediatrician or family/friends.
Conclusions. The knowledge of parents of preschool children regarding caries prevention is not fully satisfactory. It is necessary to improve the information strategy and update the knowledge of family doctors and pediatricians.
23-27 Praca naukowo-badawcza
Maja Bielecka-Kowalska, Anna Bielecka-Kowalska
Ocena poziomu wiedzy pacjentów leczonych ambulatoryjnie na temat jaskry pierwotnej otwartego kąta
Assessment of Outpatient Knowledge of Primary Open-Angle Glaucoma
Słowa kluczowe: jaskra, edukacja, wiedza.
Key words: glaucoma, education, knowledge
Streszczenie
Jaskra to jedna z najczęstszych przyczyn utraty wzroku. Liczba zachorowań na świecie szacowana jest na 76 milionów, a do 2040 może wzrosnąć do 112 milionów. Schorzenie jest asymptomatyczne, postępujące, powodujące stopniową nieodwracalną utratę wzroku. W artykule zwrócono uwagę na niezbędną dla efektywnej terapii jaskry edukację pacjentów.
Celem pracy była ocena poziomu wiedzy chorych leczonych ambulatoryjnie na temat jaskry pierwotnej otwartego kąta.
Przebadano 114 pacjentów z jaskrą. Wyniki poddano analizie statystycznej za pomocą programu SPSS Statistics oraz pakietu Office. Zmienne ilościowe zamieszczono w tabeli miary tendencji centralnej oraz rozproszenia. Istotność związków między zmiennymi nominalnymi określono przy użyciu testu niezależności Chi2. Różnicę między dwoma średnimi niezależnymi wynikami sprawdzono za pomocą testu t Studenta dla prób niezależnych. Jednoczynnikowa analiza wariancji z testem post hoc Bonferroniego została wykorzystana dla określenia różnic między więcej niż dwiema niepowiązanymi zmiennymi o charakterze ilościowym. W analizie przyjęto poziom istotności p = 0,05.
Na podstawie wyników stwierdzono, iż zdecydowana większość ankietowanych posiadała niski poziom wiedzy (79,8%) w obszarze własnej choroby. Wykazano też bezpośredni związek pomiędzy wyższym stopniem wykształcenia [F(2; 111) = 5,491; p < 0,01] a świadomością własnej choroby. Test post hoc Bonferroniego wykazał, że im wyższe wykształcenie, tym lepszy wynik wśród respondentów. Test post hoc Bonferroniego wykazał istotnie lepszy wynik u respondentów, którzy czerpali wiedzę bezpośrednio od lekarza [F(2; 111) = 6,799; p < 0,01].
Terapia zaburzenia jaskrowego wymaga od pacjenta zmiany stylu życia, dostosowania się do zaleceń lekarskich, systematyczności w leczeniu, zgłaszanie się na wizyty kontrolne. Kolejnym aspektem niemożliwym do wykluczenia jest fakt, iż pacjenci nie posiadają wiedzy z zakresu farmakoterapii i higieny narządu wzroku. Personel sprawujący opiekę nad chorym na jaskrę powinien prowadzić rzetelną edukację, omówić istotę choroby, leczenia oraz położyć nacisk na dokładne przestrzeganie zaleceń lekarskich.
Abstract
Glaucoma is one of the most common causes of vision loss. The number of cases worldwide is estimated at 76 million and could rise to 112 million by 2040. The condition is asymptomatic, progressive, causing gradual irreversible loss of vision. The article focused on the education of patients necessary for effective glaucoma therapy. The aim of the study was to assess the level of knowledge of outpatient patients on primary open-angle glaucoma. 114 glaucoma patients were studied. The results were statistically analysed using SPSS Statistics and Office. Quantitative variables are given in the table of measures of central tendency and dispersion. The significance of relationships between nominal variables was determined using the Chi2 independence test. The difference between the two mean independent scores was checked using the Student’s t-test for independent tests. Single-factor analysis of variance with Bonferroni’s post hoc test was used to determine differences between more than two unrelated quantitative variables. The analysis assumed a significance level of p = 0.05.Based on the results, it was found that the vast majority of respondents had a low level of knowledge (79.8%) in the area of their own disease. There was also a direct correlation between a higher degree of education [F(2; 111) = 5.491; p < 0.01] and patients’ awareness of their own illness. Bonferroni’s post hoc test showed that the higher the education, the better the score among respondents. Bonferroni’s post hoc test showed a significantly better result in respondents who drew their knowledge directly from the doctor [F(2; 111) = 6.799; p < 0.01]. Glaucoma disorder therapy requires patients to change their lifestyles, comply with doctor’s orders, be systematic in their treatment, and report for follow-up appointments. Another aspect that cannot be ruled out is the fact that patients do not have knowledge of pharmacotherapy and eye hygiene. Personnel caring for glaucoma patients should provide sound education, discuss the nature of the disease, treatment and emphasize strict adherence to medical recommendations.
28-34 Praca przeglądowa
Jakub Fiegler-Rudol, Wojciech Niemczyk, Stanisław Niemczyk, Dawid Hochuł, Anna Zawilska5
Blokada nerwu językowo-gardłowego jako terapia odruchu wymiotnego
Glossopharyngeal nerve block as gag reflex therapy
Słowa kluczowe: stomatologia; odruch wymiotny; znieczulenie
Keywords: dentistry; gag reflex; anaesthesia
Streszczenie
Nadwrażliwy odruch wymiotny powoduje wiele trudności podczas badań diagnostycznych oraz zabiegów stomatologicznych. Może być wywołany fizycznym kontaktem z wrażliwymi obszarami jamy ustnej, a także bez bezpośredniego kontaktu. Istnieją różne metody radzenia sobie z odruchem wymiotnym podczas zabiegów stomatologicznych. Blokada nerwu językowo-gardłowego to bezpieczna i mało inwazyjna technika, która tymczasowo blokuje funkcję nerwu językowo-gardłowego, aby zapobiec odruchowi wymiotnemu w trakcie zabiegów stomatologicznych.
Radzenie sobie z odruchem wymiotnym w codziennej praktyce wymaga połączenia kombinacji wielu technik dostosowanych do indywidualnych potrzeb pacjenta i stopnia nasilenia odruchu. Lekarz dentysta powinien podczas wizyty ocenić indywidulany stopień nasilenia odruchu wymiotnego u każdego pacjenta i zastosować odpowiednie strategie, aby zapewnić komfort i skuteczność zabiegów stomatologicznych.
Abstract
A hypersensitive gag reflex causes many difficulties during diagnosis and dental procedures. It can be caused by physical contact with sensitive areas of the mouth or without direct stimulation. There are different methods of dealing with the gag reflex during dental procedures. The glossopharyngeal nerve block is a safe and minimally invasive technique that temporarily blocks the function of the glossopharyngeal nerve to prevent gagging during dental procedures.
Dealing with the gag reflex in everyday practice requires a combination of many techniques tailored to the individual needs of the patient and the severity of the reflex. During the visit, the dentist should assess the individual severity of the reflex in each patient and apply appropriate strategies to ensure the comfort and effectiveness of dental procedures.
35-41 Praca przeglądowa
Julia Janus, Katarzyna Olczak
Wypełnianie kanałów korzeniowych z zastosowaniem nowoczesnych materiałów bioceramicznych
Root canal filling with the use of modern bioceramic materials
Słowa kluczowe: uszczelniacze bioceramiczne, krzemian wapnia, fosforan wapnia, bioceramika, endodoncja, obturacja kanałów korzeniowych
Key words: bioceramic sealers, calcium silicate, calcium phosphate, bioceramics, endodontics, root canal obturation
Streszczenie
Celem pracy jest przedstawienie nowoczesnych materiałów stosowanych do wypełniania kanałów korzeniowych, jakimi są uszczelniacze bioceramiczne. Dokonano przeglądu dostępnych badań naukowych na temat tych materiałów. W artykule przedstawiono właściwości fizyczne oraz chemiczne uszczelniaczy bioceramicznych oraz sposób ich zastosowania. Oceniono również, czy ich wykorzystanie wpływa na powstanie bólu pozabiegowego oraz przebarwień koronowych. Mimo wielu zalet, są to materiały stosunkowo niedawno wprowadzone na rynek stomatologiczny. W związku z tym istnieje wiele rozbieżności na ich temat w dostępnej literaturze. Aby ocenić ich skuteczność kliniczną konieczne jest przeprowadzenie większej ilości badań, zarówno in vitro, jak in vivo.
Abstract
The purpose of this article is to present modern materials used for root canal filling, which are bioceramic sealers. Available scientific studies on these materials were reviewed. The article presents the physical and chemical properties of bioceramic sealers and how they are used. It was also evaluated whether their use affects the development of post-operative pain and coronal discoloration. Despite their many advantages, these materials are relatively new to the dental market. Consequently, there are many discrepancies about them in the available literature. Further studies in vitro and in vivo studies are needed to assess their clinical efficacy.
42-48 Praca przeglądowa
Adam Skowron
Etyka lekarska w epoce wiktoriańskiej. Kodeks Jukesa de Styrapa
Medical ethics in the Victorian era. Code of Jukes de Styrap
Słowa kluczowe: etyka lekarska, historia etyki lekarskiej, Jukes de Styrap, Kodeks etyki lekarskiej
Key words: medical ethics, history of medical ethics, Jukes de Styrap, Code of Medical Ethics
Streszczenie
Artykuł omawia główne postulaty etyczne „A code of medical ethics” Jukesa de Styrapa, tj. Kodeksu etyki lekarskiej, który został opracowany w Anglii w epoce wiktoriańskiej. Pierwsza część artykułu dotyczy okoliczności powstania dzieła, druga – główna część – skupia się na refleksji etycznej Kodeksu de Styrapa, ze szczególnym uwzględnieniem zobowiązań etycznych dotyczących lekarza oraz pacjenta. Całość zakończona jest krótkim podsumowaniem.
Abstract
The article discusses the main ethical postulates of Jukes de Styrap’s “A code of medical ethics”, i.e. a code of medical ethics that was developed in England during the Victorian era. The first part of the article deals with the circumstances of the creation of the work; the second – the main part – focuses on the ethical reflections of de Styrap’s code, with particular emphasis on the ethical obligations concerning the doctor and the patient. The whole is concluded with a short summary.
49-54 Praca przeglądowa (ang.)
Adam Skowron
Medical ethics in the Victorian era. Code of Jukes de Styrap
Key words: medical ethics, history of medical ethics, Jukes de Styrap, Code of Medical Ethics
Abstract
The article discusses the main ethical postulates of Jukes de Styrap’s “A code of medical ethics”, i.e. a code of medical ethics that was developed in England during the Victorian era. The first part of the article deals with the circumstances of the creation of the work; the second – the main part – focuses on the ethical reflections of de Styrap’s code, with particular emphasis on the ethical obligations concerning the doctor and the patient. The whole is concluded with a short summary.
