Stomatologia Współczesna
nr 4, 2023
TREŚĆ
PRACE KAZUISTYCZNE
ENDODONCJA
Współczesne spojrzenie na chemo-mechaniczne opracowanie systemu kanałowego – opis przypadku
Patryk Michalik
PRACE PRZEGLĄDOWE
EPIGENETYKA
Epigenetyka i jej rola w funkcjonowaniu i starzeniu organizmu
Monika Puzianowska-Kuźnicka, Joanna Borkowska, Marta Izabela Jonas, Marta Cąkała-Jakimowicz
STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA
Metody rekonturowania wypełnień kompozytowych i korygowania kontaktów stycznych
Marek Witold Mazur, Dagmara Biardzka, Magdalena Sobecka-Frankiewicz
ENDODONCJA
Leczenie endo- i ortodontyczne – możliwe następstwa i komplikacje
Katarzyna Dębska, Katarzyna Olczak
STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA
Wpływ witamin na stan zdrowia jamy ustnej – przegląd piśmiennictwa
Jakub Fiegler-Rudol, Wojciech Niemczyk, Anna Zawilska
PRAWO
Budowanie kultury bezpieczeństwa. Zdarzenie niepożądane, błąd medyczny i powikłanie w stomatologii
Iwona Wrześniewska-Wal, Paulina Sadowska
ETYKA LEKARSKA
Etyka lekarska w XVIII wieku. Bard, Gregory
Adam Skowron
INFORMACJE ZAWODOWE
STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA
The beauty of one simple solution for day-to-day procedures
Federico Del Bianco, Claudia Mazzitelli
Regulamin ogłaszania prac w „Stomatologii Współczesnej”
Streszczenia artykułów
8-13 Praca kazuistyczna
Patryk Michalik
Współczesne spojrzenie na chemo-mechaniczne opracowanie systemu kanałowego – opis przypadku
Contemporary view on the chemo-mechanical preparation of the root canal system – case report
Słowa kluczowe: leczenie endodontyczne, chemo-mechaniczne opracowanie systemu kanałowego
Key words: endodontic treatment, chemo-mechanical root canal preparation
Streszczenie
Materiały i techniki stosowane podczas leczenia endodontycznego ulegają ciągłej ewolucji, sprawiając, że staje się ono bezpieczniejsze oraz bardziej przewidywalne. Współczesne publikacje podkreślają wagę środków płuczących w opracowaniu systemu kanałowego oraz dowodzą o znacznej poprawie ich skuteczności po zastosowaniu technik aktywacji. Badania wskazują również na wyższość mechanicznego opracowania kanałów techniką hybrydową przy użyciu narzędzi rotacyjnych nad techniką tradycyjną oraz przedstawiają metody mające na celu poprawę bezpieczeństwa i efektywności tej procedury, takie jak negocjacja, wytworzenie gładkiej ścieżki czy preflaring. W poniższej pracy przedstawiono opis przypadku leczenia endodontycznego w kontekście współczesnego spojrzenia na chemo-mechaniczne opracowanie systemu kanałowego.
Abstract
Materials and techniques used in endodontic treatment are constantly evolving, making it safer and more predictable. Recent publications emphasize the importance of irrigation solutions in the root canal system preparation and prove a significant improvement in their effectiveness after using one of the activation techniques. Studies indicate also the superiority of the hybrid technique using rotary instruments over the traditional technique during mechanical preparation of the root canals and present methods aiming to improve safety and efficiency of this procedure such as negotiation, glide path preparation or preflaring. This research presents a case report of endodontic treatment in the context of a contemporary view on the chemo-mechanical preparation of the root canal system.
14-10 Praca przeglądowa
Monika Puzianowska-Kuźnicka, Joanna Borkowska, Marta Izabela Jonas, Marta Cąkała-Jakimowicz
Epigenetyka i jej rola w funkcjonowaniu i starzeniu organizmu
Epigenetics and its role in organism function and aging
Słowa kluczowe: modyfikacje epigenetyczne, epigenom, starzenie narządów jamy ustnej, dryft epigenetyczny
Key words: epigenetic modifications, epigenome, oral cavity aging, epigenetic drift
Streszczenie
Modyfikacje epigenetyczne nie wpływają na sekwencję genomu, ale są kluczowe w regulowaniu ekspresji (aktywności) genów. Do modyfikacji epigenetycznych należy metylacja DNA oraz produkty aktywnej demetylacji, modyfikacje potranslacyjne białek histonowych (metylacja, acetylacja i inne) oraz niekodujące RNA, zwłaszcza krótkie niekodujące RNA – miRNA. Część modyfikacji epigenetycznych jest dziedziczonych (tzw. dziedziczenie niegenetyczne), a część jest nakładanych de novo. Epigenom jest stały, ale nie jest niezmienny, ponieważ w subtelny sposób jest modyfikowany przez czynniki endogenne i środowiskowe, co umożliwia komórce reakcję na zmieniające się warunki środowiskowe. W toku życia, w epigenomie kumulują się zmiany; ten niekorzystny proces nosi nazwę dryftu epigenetycznego. Związane z wiekiem zmiany w metylacji konkretnych CpG w genomie są wykorzystywane do stworzenia zegarów epigenetycznych służących do oceny wieku epigenetycznego i chronologicznego, a wraz z innymi parametrami – do stworzenia zegarów biologicznych oceniających również stan zdrowia i ryzyko zachorowania. Dryft epigenetyczny obserwuje się również w strukturach jamy ustnej. Zmiany poziomu metylacji wybranych CpG pozwalają na dość precyzyjną ocenę wieku tych struktur. Na poziom metylacji DNA w narządach jamy ustnej wpływają różne czynniki środowiskowe, w tym infekcje oraz rodzaj diety.
Abstract
Epigenetic modifications do not affect the sequence of the genome but are crucial in regulating the expression (activity) of genes. Epigenetic modifications include DNA methylation and products of active demethylation, post-translational modifications of histone proteins (methylation, acetylation and others) and non-coding RNA, especially short non-coding RNA – miRNA. Some epigenetic modifications are inherited (so-called non-genetic inheritance) and some are imposed de novo. The epigenome is constant but not immutable as it is subtly modified by endogenous and environmental factors, enabling the cell to respond to changing environmental conditions. Changes accumulate in the epigenome throughout life; this unfavorable process is called epigenetic drift. Age-related changes in the methylation of specific CpGs in the genome are used to create epigenetic clocks to assess epigenetic and chronological age and together with other parameters, to create biological clocks that, in addition, assess health status and disease risk. Epigenetic drift is also observed in oral structures. Changes in the methylation level of selected CpGs allow for a fairly precise assessment of the age of these structures. The level of DNA methylation in the oral structures is affected by various environmental factors, including infections and the type of diet.
20-30 Praca przeglądowa
Marek Witold Mazur, Dagmara Biardzka, Magdalena Sobecka-Frankiewicz
Metody rekonturowania wypełnień kompozytowych i korygowania kontaktów stycznych
Methods of recontouring of composite restorations and correcting interproximal contacts.
Słowa kluczowe: wypełnienia kompozytowe, nawisy wypełnień, rekonturowanie
Key words: composite restorations, overhanging fillings, recontouring
Streszczenie
Przekonturowanie wypełnienia jest często spotkanym defektem odbudowy tkanek twardych zęba. Jego obecność prowadzi do retencji płytki nazębnej, która stanowi czynnik ryzyka dla chorób przyzębia, błony śluzowej oraz determinuje trwałość wykonanego wypełnienia. W artykule zaprezentowano metody i narzędzia służące do korygowania nawisów wypełnień kompozytowych, wraz z podziałem na metody mechaniczne, ręczne i ultradźwiękowe. Poza uznanymi i powszechnie wykorzystywanymi metodami, takimi jak użycie wierteł diamentowych czy pasków ściernych, przedstawiono alternatywy, takie jak użycie skalpela. Omówiono zalety, wady oraz zastosowanie kliniczne każdej metody. Wymienione metody porównano między sobą, omawiając efektywność kliniczną, łatwość zastosowania, a także jakość opracowanych powierzchni.
Abstract
The overcontouring of the filling is a frequently encountered defect of tooth restoration. Its presence leads to the retention of plaque, which is a risk factor for diseases of the periodontium, mucosa and determines the durability of the filling. The article presents methods and tools for correcting overhangs of composite fillings, divided into mechanical, manual and ultrasonic methods. Besides the recognized and commonly used methods, such as the use of diamond drills or abrasive strips, alternatives such as the use of a scalpel are presented. The advantages, disadvantages and clinical application of each method are discussed. These methods were compared with each other, discussing clinical effectiveness, ease of application as well as the quality of the surfaces after use.
31-36 Praca przeglądowa
Katarzyna Dębska, Katarzyna Olczak
Leczenie endo- i ortodontyczne – możliwe następstwa i komplikacje
Endodontic and orthodontic treatment – possible consequences and complications
Słowa kluczowe: leczenie endodontyczne, ortodontyczne przemieszczanie zębów, resorpcja, miazga zęba
Key words: endodontic treatment, orthodontic tooth movement, tooth resorption, dental pulp
Streszczenie
Zarówno leczenie ortodontyczne zębów martwych, jak i komplikacje wynikające z tego leczenia a wymagające interwencji endodontycznej mogą stanowić wyzwanie dla lekarzy dentystów. Poniższy artykuł przedstawia informacje na temat wpływu leczenia ortodontycznego na miazgę zębów żywych oraz postępowanie podczas ortodontycznego przemieszczania zębów po leczeniu kanałowym, po urazach oraz po leczeniu zębów niedojrzałych z wykorzystaniem regeneracyjnych zabiegów endodontycznych. Opisane zagadnienia obejmują też najczęściej występujące powikłanie po leczeniu ortodontycznym zębów i jego związek z leczeniem kanałowym oraz wskazówki z literatury medycznej mające na celu ułatwienie lekarzom dentystom przemieszczanie ortodontyczne zębów leczonych kanałowo.
Abstract
Orthodontic treatment of non-vital teeth and the resultant complications, which require endodontic intervention, may pose a challenge for dentists. This article provides information on the impact of orthodontic treatment on the pulp of the vital teeth, and the guidelines for moving previously endodontically treated teeth, teeth after dental trauma, as well as immature teeth that underwent regenerative endodontic procedures in the past. It also analyzes the most common complication of orthodontic treatment and its association with root canal treatment. Additionally, the paper presents practical recommendations found in the literature concerning orthodontic movement of endodontically treated teeth.
37-42 Praca przeglądowa
Jakub Fiegler-Rudol, Wojciech Niemczyk, Anna Zawilska
Wpływ witamin na stan zdrowia jamy ustnej – przegląd piśmiennictwa
The influence of vitamins on oral health – a review of literature
Słowa kluczowe: stomatologia, witaminy, embriogeneza
Key words: dentistry, vitamins, embryogenesis
Streszczenie
Witaminy są niezbędnymi składnikami diety wymaganymi przez organizm do prawidłowego funkcjonowania i rozwoju. Odgrywają ważną rolę w różnych szlakach metabolicznych oraz biorą udział w różnych procesach biologicznych, które przyczyniają się do utrzymania homeostazy jamy ustnej. Witamina A jest ważna dla rozwoju i utrzymania zdrowych błon śluzowych, w tym w jamie ustnej. Kwas askorbinowy ma kluczowe znaczenie dla biosyntezy kolagenu oraz innych białek, które tworzą strukturę tkanek jamy ustnej. Witamina D natomiast odgrywa istotną rolę w gospodarce wapniowo-fosforanowej. Witamina E ma właściwości przeciwutleniające, a witaminy z grupy B odgrywają rolę w utrzymaniu zdrowych dziąseł, zapobieganiu stanom zapalnym i wspomaganiu gojenia tkanek jamy ustnej.
Abstract
Vitamins are essential dietary components required by the body for proper functioning and overall health. They play an important role in various metabolic pathways and are involved in numerous biological processes that contribute to the maintenance of healthy teeth and gums. Vitamin A is important for the development of healthy mucous membranes, including those in the mouth. Ascorbic acid is crucial for the biosynthesis of collagen, the protein that provides structure to oral tissues. Vitamin D, on the other hand, plays an important role in the calcium and phosphate metabolism. Vitamin E has antioxidant properties, and B vitamins play a role in keeping gums healthy, preventing inflammation and helping oral tissues heal.
43-47 Praca przeglądowa
Iwona Wrześniewska-Wal, Paulina Sadowska
Budowanie kultury bezpieczeństwa. Zdarzenie niepożądane, błąd medyczny i powikłanie w stomatologii
Building a culture of safety. Adverse event, medical error and complication in dentistry
Słowa kluczowe: błąd medyczny, powikłanie, kultura bezpieczeństwa, lekarz dentysta
Key words: medical error, complication, safety culture, dentist
Streszczenie
Artykuł przedstawia budowanie kultury bezpieczeństwa w polskim systemie ochrony zdrowia. Kluczowym elementem tego systemu jest bezpieczeństwo pacjenta, jak i lekarza oraz lekarza dentysty. W ramach tych działań stosuje się wiele strategii, jak raportowanie zdarzeń niepożądanych. W pracy pokazano najważniejsze różnice między definicją zdarzenia niepożądanego, błędu medycznego i powikłań na przykładach z praktyki lekarzy dentystów.
Abstract
The article presents building a culture of safety in the Polish health care system. The key element of this system is the safety of the patient, doctor and dentist. Many strategies are used to address these issues, such as adverse event reporting. The paper shows the most important differences between the definition of an adverse event, medical error and complications on examples from the practice of dentists.
48-53 Praca przeglądowa
Adam Skowron
Etyka lekarska w XVIII wieku. Bard, Gregory
Medical ethics in the 18th century. Bard, Gregory
Słowa kluczowe: etyka lekarska, historia etyki lekarskiej, nowożytność, Samuel Bard, John Gregory
Key words: medical ethics, history of medical ethics, modern age, Samuel Bard, John Gregory
Streszczenie
Artykuł prezentuje w zarysie tezy etyczne dwóch osiemnastowiecznych lekarzy i filozofów, Samuela Barda (1742-1821) oraz Johna Gregory’ego (1724-1773). Obaj uznawani są za prekursorów nowożytnej etyki lekarskiej, mających wpływ chociażby na późniejszą „Etykę lekarską” Thomasa Percivala. Pierwsza część artykułu przedstawia ogólne tło historyczno-filozoficzne epoki, w drugiej części przedstawione zostaną wybrane tezy etyczne Barda wyłożone w jego dziele „Wykład o obowiązkach lekarza” (1769), trzecia część dotyczyć będzie natomiast wybranych tez etycznych Gregory’ego, zawartych w jego „Wykładach o obowiązkach i kwalifikacjach lekarza” (1772). Całość zostanie zakończona krótkim podsumowaniem.
Abstract
His article outlines the ethical theses of two 18th century physicians and philosophers, Samuel Bard (1742-1821) and John Gregory (1724-1773). Both are regarded as forerunners of modern medical ethics, influencing, for example, Thomas Percival’s later “Medical Ethics”. The first part of this article provides a general historical and philosophical background of the era, the second part will present selected ethical theses of Bard as expounded in his work entitled “Discourse upon the Duties of a Physician” (1769), while the third part will deal with selected ethical theses of Gregory as contained in his “Lectures on the Duties and Qualifications of a Physician” (1772). The whole will be concluded with a brief summary.
